Uğur Şahin ve Özlem Türeci'den ikinci tarihi başarı

Bilim insanları Prof. Dr. Özlem Türeci ve Prof. Dr. Uğur Şahin, koronavirüs aşısından sonra MS hastalığına karşı da aşı geliştirdi.

Koronavirüse karşı geliştirilen ilk aşıya imza atarak tarihe geçen Prof. Dr. Özlem Türeci ve Prof. Dr. Uğur Şahin, Multiple Skleroz (MS) hastalığına karşı da tarihte ilk kez mRNA teknolojisinin kullanıldığı ve fareler üzerinde başarılı sonuçlar veren bir aşı geliştirdi. Aşı denemelerinde “umut” verici sonuçlar alındığını bildirdi. Söz konusu aşı, MS (Multipl Skleroz) hastalarının bağışıklık sistemini bozmadan sadece zararlı hücreleri hedefliyor.

Pfizer/Biontech Koronavirüs aşısını geliştiren Özlem Türeci ve Uğur Şahin, “multiple skleroz”a (MS) karşı tarihte ilk kez mRNA teknolojisinin kullanıldığı ve fareler üzerinde başarılı sonuçlar veren deneysel bir aşı geliştirdi. Söz konusu aşı, MS hastalarının bağışıklık sistemini bozmadan sadece zararlı hücreleri hedefliyor.

BioNTech tarafından yapılan açıklamada, BioNTech’in Johannes Gutenberg Mainz Üniversitesi ile birlikte otoimmün hastalıklarına karşı yaptığı ilk deney sonuçlarının Science dergisinde yayımlandığı belirtildi.

Açıklamada, söz konusu yayında BioNTech’in mRNA teknolojisine dayanan aday aşısının MS’ye karşı etkisinin bulgularına yer verildiği hatırlatılarak “BioNTech’in mRNA teknolojisinin MS’deki bu ilk uygulaması, bu endikasyonda yeni bir yöntemi temsil etmekte ve BioNTech’in kendi mRNA platformundan yararlanma potansiyelinin önemini vurgulamaktadır” ifadelerine yer verildi.

mRNA temelli aşının farelere sistematik olarak uygulandığına dikkat çekilen açıklamada, farelerde hastalığın erken evresinde ilerlemeyi azalttığı, kaybolan işlevlerin tekrar geri kazanılmasını sağladığı vurgulandı.

AŞI NASIL ÇALIŞIYOR?

Otoimmün hastalıklar adı altında sınıflandırılan MS (Multiple Skleroz) beyinde ve omurilikte, mesajları taşıyan sinir telleri etrafındaki koruyucu kılıfın (miyelin kılıfı) olağan çalışmaması durumunda meydana geliyor. Merkezi sinir sistemi ile organların bilgi iletişimini sağlayan omuriliğin miyelin tabakası üzerindeki fiziksel tahribatın bir sonucu olarak ortaya çıkıyor, beyinde inflamasyona neden oluyor.

Bu nedenle, MS ve diğer otoimmün hastalıklar için tedavi geliştirmedeki ana amaç, tüm bağışıklığı baskılamadan miyeline saldıran hücreleri spesifik olarak etkisiz hale getirilmesi amaçlanıyor. Ancak, MS hastalığına karşı geliştirilen mevcut tedaviler, miyeline saldıran bağışıklık hücrelerinin yanı sıra, vücudu yabancı mikrorganizmalara karşı koruyan tüm bağışıklık sistemini etkisiz hale getiriyor. Bu durum ise MS hastalarının bağışıklık tepkilerini bozuyor.

BioNTech’in deneysel enflamatuar olmayan aşısı, miyelin tabakasına karşı görülen anormal bağışıklık tepkilerini azaltmak için tasarlandı.

Bilim insanları, geliştirilen deneysel aşıyla, bağışıklık sistemi düzenleyen T hücrelerinin (Treg’ler) yeniden eğitilerek sadece miyeline saldıran hücrelere odaklandığı ve bağışıklık sisteminini yapısının bozulmadığı belirtti. Geleneksel aşılardan iki yönüye farklı olan BioNtech aşısı, bir kişinin bağışıklık sistemini belirli mikropları veya molekülleri tanıması, ezberlemesi ve kolayca savaşması için uyarmak yerine, belirli bir moleküle karşı bağışıklık toleransını teşvik ediyor. Bunu protein parçacıkları yerine hücrelere haberci RNA (mRNA) protein üretimi için bir şablon görevi gören DNA’dan üretilen ara molekülleri ileterek gerçekleştiriyor.

BioNTech tarafından yapılan açıklamada, “Treg’lerin bağışıklık hücrelerinin ‘karmaşık bir hastalık ortamında iltihaplı dokudaki diğer moleküllere karşı aktivitesini bloke edebileceğini gösteriyor” denildi.

Öte yandan, BioNTech, çeşitli kanser türleri ve Covid-19 enfeksiyonu için aday tedaviler geliştirmek için mRNA teknolojisini kapsamlı bir şekilde kullandı. Ancak bu aşı, otoimmün hastalıkların tedavisi için bu tür teknolojinin ilk uygulaması olarak tarihe geçti.

TEKNOLOJİ, DİĞER OTOİMMÜN HASTALIKLARDA DA KULLANILABİLİR

Bununla birlikte, BioNTech tarafından geliştirilen MS aşısı, mRNA teknolojisinin diğer otoimmün hastalıkların tedavisinde kullanılabileceğini gösteriyor.

Otoimmün hastalıklar, insanın kendi bağışıklık sisteminin, ozulup kendi dokularını düşman görüp saldırmasıyla meydana geliyor. Lupus, iltihaplı romatizma, haşimato, behçet hastalığı, çölyak en çok bilinen otoimmün hastalıklar arasında yer alıyor.

MS hastalığına karşı aşının ne zaman piyasaya çıkabileceğine dair bilgiye ise yer verilmedi.

MS, Türkiye’de yaklaşık 75 bin, dünyada da 3,5 milyon kişide görülüyor. Tedavi edilmesini sağlayan bir yöntem bulunmazken, uygulanan tedavilerin hastalığı baskılamaya yönelik olduğu ifade ediliyor.

Kaynak: AA, NTV