🔊 Sesli dinle

Danimarka Parlamentosu, Grönland gerilimine ve tüm eleştirilere rağmen ABD’nin ülkede askeri varlık kurmasına olanak tanıyan anlaşmayı onayladı.   

HABER.dk

KOPENHAG – Danimarka Parlamentosu, tüm eleştirilere ve Grönland konusunda gerilime rağmen ABD ile yapılan ve Amerikan askerlerinin Danimarka topraklarında üs kurmasına, asker konuşlandırmasına ve askeri teçhizat bulundurmasına olanak sağlayan savunma işbirliği anlaşmasını onayladı.

ABD Başkanı Donald Trump Ocak ayında göreve gelmeden önce iki ülke arasında 2023’te imzalanan “Savunma İşbirliği Anlaşması” Parlamento’da oylamaya sunuldu.

Trump’ın, Grönland’ın “kontrolüne sahip olma” isteği nedeniyle yaşanan gerilimin ardından oylamaya sunulan anlaşma, eleştirilere rağmen Parlamento’nun büyük çoğunluğunun onayını aldı.

Başbakan Mette Frederiksen, anlaşmayı savunarak, “ABD’nin Avrupa’daki varlığı fazla değil, aksine azalması gibi bir risk söz konusu. Bu dönemde ABD’yi Danimarka’ya daha da yakınlaştırmak her zamankinden daha önemli” ifadelerini kullandı.

“Ülkeye zararlı” olduğu ve anlaşmanın Danimarka’nın egemenliğinden ödün verdiği gerekçesiyle bazı parlamento üyeleri anlaşmayı eleştirdi.

Anlaşmaya sadece Kızıl-Yeşil İttifakı (Enhedslisten), Alternativet, Borgernes Parti ile bağımsız milletvekilleri Theresa Scavenius ve Jeppe Söe karşı oy kullandı. Süreç boyunca eleştirilerini dile getiren Sosyalist Halk Partisi (SF) ise nihayetinde anlaşmayı destek verdi.

Oylama öncesi son söz alan Enhedslisten lideri Pelle Dragsted, anlaşmayı “ülkeye zarar verici” olarak nitelendirerek şunları söyledi:

“Bu anlaşma, Danimarka’da Amerikan yargı yetkisinin geçerli olacağı alanlar yaratıyor. Danimarka makamlarının denetim yetkisi olmayacak. İşkence dahil ağır insan hakları ihlallerine zemin hazırlanabilir. Bu, Dan halkına yönelik büyük bir ihanettir.”

Özellikle Enhedslisten, Alternativet ve bağımsız vekil Scavenius, anlaşmanın egemenlik devri anlamına geldiğini ve Anayasa’ya aykırı olabileceğini dile getirdi. Hükümet ise bu iddiaları reddederek, Danimarka makamlarının güvenlik sorumluluğunu sürdüreceğini savundu.

Adalet Bakanı Peter Hummelgaard, “Anlaşma kapsamındaki alanlarda birincil güvenlik sorumluluğu yine Danimarka makamlarında olacak” dedi.

İnsan hakları kuruluşlarından uyarı

Öte yandan Danimarka İnsan Hakları Enstitüsü ve Uluslararası Af Örgütü (Amnesty International) gibi kuruluşlar, ABD’ye Danimarka topraklarında çok geniş yetkiler tanındığı gerekçesiyle kaygılarını dile getirdi.

Amnesty Danimarka’dan kıdemli danışman Paula Larrain, yazılı açıklamasında, “Parlamentonun neye onay verdiğini tam olarak anlayıp anlamadığından endişe ediyoruz. Birçok uzman, on yıllık ve feshedilemez bu anlaşmayla ABD güçlerinin Danimarka’da güç kullanma yetkisi elde ettiğine dikkat çekiyor.” ifadelerine yerverdi.

Trump’ın Grönland ile ilgili açıklamaları

Trump, seçildikten ve göreve geldikten sonra Grönland’ın ülkesinin kontrolünde bulunması gerektiğine ilişkin söylemini pek çok kez yineleyerek Ada’nın mülkiyeti ve kontrolüne sahip bulunmanın “mutlak zorunluluk” olduğunu savunmuştu.

Mart ayında Kongreye hitap eden Trump, “Ulusal güvenlik ve hatta küresel güvenlik açısından Grönland kritik önemde. Bunu sağlamak için ilgili tüm taraflarla birlikte çalışıyoruz. Öyle ya da böyle elde edeceğiz.” ifadelerini kullanmıştı.

ABD Başkanı, Amerika’nın Grönland’a sahip olmasının “özgür dünyayı savunmak” için gerekli olduğunu ileri sürmüştü.

Trump’ın bu sözleri, Grönlandlı yetkililer başta olmak üzere birçok kesimin tepkisini çekmişti.

Grönland’ın o dönemki Başbakanı Mute Bourup Egede, “Grönland, Grönland halkına aittir. Biz satılık değiliz ve asla satılık olmayacağız. Uzun süredir devam eden özgürlük mücadelemizi kaybetmeyeceğiz.” ifadelerini kullanmıştı.

Danimarka Krallığı çatısı altında bulunan Faroe Adaları ile iki özerk bölgeden biri olan Grönland, bağlı bulunduğu Danimarka’ya 2 bin 900 kilometre uzaklıkta yer alıyor.