🔊 Sesli dinle

Eski Grönland Bakanı Tom Höyem, Danimarka’ya yöneltilen soykırım suçlamalarını “entelektüel sahtekarlık” olarak nitelendirirken, geçmişteki doğum kontrol politikalarının çarpıtıldığını savundu.

HABER.dk

KOPENHAG – Grönland’daki doğum kontrol politikalarına ilişkin tartışmalar, Danimarka ile Grönland arasındaki tarihi gerilimleri yeniden alevlendirdi.

Grönland Başbakanı Múte B. Egede’nin, 1960’lar ve 1970’lerde uygulanan spiral programını “soykırım” olarak nitelendirmesine, eski Grönland Bakanı Tom Høyem sert tepki gösterdi.

143 Grönlandlı kadının, 1960’lar ve 1970’lerde zorla spiral takıldığı iddialarıyla Danimarka’ya dava açmasının ardından, Grönland Başbakanı Múte B. Egede bu politikayı “soykırım” olarak nitelendirmişti. Ancak eski Grönland Bakanı Tom Höyem, bu suçlamaları sert bir şekilde reddetti ve suçlamaları çarpıtmaya dayalı “ahlaksız bir retorik” olarak değerlendirdi.

“Geçmişteki doğum kontrol politikalarını anlamadan, üzerine soykırım yaftası yapıştırmak büyük bir entelektüel sahtekarlık. Bu, ne gerçekleri yansıtıyor ne de dönemin şartlarını dikkate alıyor,” diyen Höyem, Grönland’da yaşanan nüfus artışının ve yüksek bebek ölümlerinin spiral kampanyasını zorunlu kıldığını savundu.

1987 yılında kaldırılan Grönland Bakanlığı’nın son beş yılında Grönland bakanlığı görevini yürüten Tom Höyem, Danimarka’nın günlük gazetelerinden Berlingske’ye verdiği demeçte, “Bebek ölümleri korkutucu seviyelerdeydi. Bu kampanya, kadınlara daha iyi bir yaşam sunmak için açık ve gönüllü bir girişimdi. Ancak tüm zorla uygulanan vakaları kesinlikle kınıyorum,” ifadelerini kullandı.

Höyem’e göre, spiral kampanyası, Grönland’daki nüfus patlamasını kontrol altına almak ve kadınların yaşam koşullarını iyileştirmek için tasarlanmıştı. Yaklaşık 4500 kadını kapsayan bu program, dönemin yarattığı çaresizliğe bir çözüm sunuyordu.

Ancak Höyem, bu politikayı savunurken, zorla spiral takılan her vakayı da şiddetle kınadı. “Kadınların rızası olmadan yapılan her müdahale kesinlikle kabul edilemez,” diyerek mağdurlara destek verdi.

Egede’ye Sert Çağrı

Tom Höyem, geçtiğimiz Aralık ayında Grönland Başbakanı Egede’ye bir mektup yazarak soykırım suçlamalarını geri çekmesini talep etti. Ancak bu mektuba hala bir yanıt alamadığını belirtti. “Soykırım gibi ağır bir suçlama, yalnızca gerçeklere dayanmalıdır. Egede’nin açıklamaları gerçeği çarpıtıyor ve tarihsel bağlamı göz ardı ediyor,” dedi.

Höyem, geçmişteki olayları bugünün değer yargılarıyla yargılamanın adil olmadığını belirterek, spiral programının Grönland’ın gelişimine önemli katkılarda bulunduğunu savundu. “Bu suçlamalar sadece politik bir oyun. Gerçekler bu kadar basit değil,” diyerek sözlerini tamamladı.

Yeni Bir Rapor Geliyor

Danimarka hükümeti, spiral uygulamalarına ilişkin iddiaları araştırmak için 2023’te bir uzman grubu oluşturdu. Bu yılın sonunda açıklanması beklenen rapor, tartışmaların odağında yer alıyor.

Grönlandlı kadınlar Danimarka’dan tazminat istemişti

Grönland’da yaşayan bir grup kadın, 1960’lı yıllarda rızaları dışında doğum kontrolü uygulandığı gerekçesiyle tazminat talebinde bulunmuştu. Uygulama nedeniyle mağdur olan kadınların şu an 70 ve 80’li yaşlarında olduğunu söyleyen bir grup kadın, tazminat taleplerini, 2023 yılında Danimarka başbakanlığına iletmişti. Kadınların kişi başı 300 bin Danimarka kronu (42 bin dolar) istediği açıklamıştı.

Grönland yerel yönetimi, Danimarka’yı skandal karşısında sessiz kalmakla suçlamış, amacın Grönlandlı çocukların sayısını ve dolayısıyla örneğin Danimarka devleti için kreşlerin, okulların ve sağlık tesislerinin maliyetlerini sınırlamak olduğunu iddia etmişti. Skandalın ortaya çıkmasının ardından 8 ay sonra Grönland ve Danimarka yönetimleri araştırma başlatma kararı aldı. İki tarafça oluşturulan komisyon, 1960 ve 1991 yılları arasındaki ihlalleri belirlemekle görevlendirildi.