🔊 Sesli dinle

ABD Başkanı Donald Trump, Grönland’la ilgili amacını sosyal medya paylaşımında, “Grönland’a sahip olmak mutlak bir zorunluluktur” diyerek belli etti. Göreve başlamasının hemen ilk haftasında Danimarka Başbakanı Mette Frederiksen’le yaptığı telefon görüşmesinde de görücü usulüyle evlilik peşinde koşanlar gibi “Grönland’ı bana ver!” dedi; vermezse “almak için güç kullanacağı” imasında bulundu.

Ali Haydar Nergis

Frederiksen, telefonda Trump’la uzlaşma zemini aradı, “Grönland Grönlandlılarındır ve satılık değildir. ABD ile adada zaten süregelen stratejik bir ortaklığımız var. Askeri üslerin denetimini de zaten size bırakmıştık. Bu ilişkiyi daha da geliştirebiliriz’’ dedi.

İMZALAR 200 BİNİ GEÇTİ

Danimarka kamuoyu ise Trump’a farklı bir dilden yanıt verdi. Denmarkfication (Danimarkalaşma) adlı sivil toplum kuruluşu tarafından başlatılan yarı şaka, yarı ciddi bir imza kampanyası ile Trump’ın Grönland’la ilgili istekleri tiye alındı. “Ver Kaliforniya’yı, al Grönland’ı” sloganıyla Grönland’a karşılık, ABD’nin Kaliforniya eyaletinin Danimarka’ya satılması istendi.

“Danimarkalaşma” hareketinin kampanya metninde, Trump’ın, Kaliforniya’dan fazla hoşlanmadığı öne sürülerek “Cumhuriyetçi Partili Trump’ın, Demokratların kalesi Kaliforniya’ya sempati duyduğu söylenemez. Uygun bir fiyat karşılığında bu eyaleti Danimarka’ya satabilir” görüşüne yer verildi. Kaliforniya’nın, Danimarka için çekiciliği ise eyaletin büyük teknolojik güce ve geniş avokado bahçelerine sahip olması, ABD’nin en ünlü eğlence merkezlerinden Disneyland’ın burada bulunması şeklinde sıralandı.

Eyaletin, Danimarkalılar için önemli bir turizm merkezi olabileceği vurgulandı. Birkaç hafta içinde kampanyaya imza verenlerin sayısı 200 bine ulaştı. İklim ve coğrafya yapılarının farklı olmasına karşın, Grönland ve Kaliforniya’nın yönetim şekilleri arasında benzerlik var. Kaliforniya da Grönland gibi merkezi yönetimle sorunlar yaşayan ve bağımsızlığı dillendiren yarı özerk bir bölge. Kaliforniya’da da Danimarka’daki “Danimarkalaştırma” hareketine benzer bir imza kampanyası yürütülüyor.

AYRILIK RÜZGÂRLARI

Kaliforniya Eyalet Sekreteri Shirley Weber, eyaletin referandum yoluyla bağımsızlığına kavuşturulmasını öngören imza kampanyasına onay verdi. Yeterli imzaya ulaşılırsa 2028’deki seçimlerde Kaliforniya’nın ABD’den ayrılarak bağımsızlığına kavuşturulması önerisi de oylanacak. Trump’ın öngörülemez tutumları ve eyalete bağlı Los Angeles kentindeki yangınlarda federal yönetimin gösterdiği beceriksizlik de bağımsızlık isteğini hızlandırdı.

“Calexit” adlı sivil toplum hareketi, Los Angeles yangınlarından sonra ABD’den ayrılma taleplerini yeniden dile getirdi. Calexit hareketi, Kaliforniya’nın ABD’den ayrılmasını, Kaliforniyalılar tarafından yönetilmesini, eyaletin ekonomik kaynaklarının eyalet için kullanılmasını istiyor. İmza kampanyasına katılanların sayısı kısa bir süre içinde 250 bine ulaştı.

Ancak Calexit’in önünde aşılması güç anayasal engeller var. Bağımsızlık isteği gibi duyarlı konuların referanduma sunulabilmesi için ABD ve eyalet yasalarına uygun olması gerekiyor. ABD Yüksek Mahkemesi, 1869’da aldığı bir kararla bir eyaletin bağımsızlığına kavuşabilmesi için diğer eyaletlerin de onayını almasını zorunlu kılıyor. 2028’deki seçimlerde ayrılma önerisi onaylansa bile Kaliforniya’yı ABD ve eyalet yasalarından kaynaklanan karmaşık bir süreç bekliyor.

UYANMAYA BAŞLADILAR

Trump’ın, Grönland’ı bir ABD adası haline getirme çabasının açığa çıkmasından sonra Danimarka, Grönland’a daha çok sahip çıkarak Danimarka krallık armasında yer alan ve Grönland’ı temsil eden kutup ayısı figürünü büyüterek daha görünür hale getirdi. Grönland Başbakanı Mute Egede ise daha önce dillendirdiği bağımsızlık isteğini, en azından şimdilik askıya aldı. Egede, daha önceki açıklamalarında, Grönland’ın Danimarka’dan ayrılarak tam bağımsızlığa kavuşmasını istemiş, 11 Mart’taki seçimlerde adanın bağımsızlığının da onaylanmasını önermişti.

Ancak ABD Başkanı Trump ile Danimarka Başbakanı Frederiksen arasında geçen telefon görüşmesinden sonra Grönland’da rüzgârlar tersine esmeye başladı. Trump’ın, Grönland’ı almak için gerekirse zor kullanabileceğini ima etmesi, Ukrayna’dan tazminat istemesi ve Gazze’yi bir turizm merkezine çevirerek orada yaşayan halkı başka ülkelere sürgün etme niyeti Grönlandlılar için uyarıcı oldu. Grönland’da, 1941’de Kangerlessuaq ve Narsarsuaq ABD askeri üsleri ve 1951’de Thule Üssü’nün kurulmasından sonra ada halkı, Amerikan güçleri tarafından bazı bölgelerden zorla çıkarılarak başka yerlere gönderilmişti.

Grönland Başbakanı Egede, “dış tehditler sürerken” adada 11 Mart’taki seçimlerin huzur içinde yapılması gerektiğini belirterek “Bölünme değil, birlik zamanıdır” dedi.