1937 yılında, Emek gazetesin bir sayısında ‘açlık’ konusunda Halfdan Rasmussen şöyle yamaktadır:

‘Parazit çetesinin yüzüne tükür

Gözler birbirine nefretle bakar.

Bir çift göz alevlenirken açlıktan,

Bir çift göz doygunlukla yemeğe bakar.’

Halfdan Rasmussen, sevincin, acının, haksızlığa karşı oluşun, şakanın ve yaşamı anlamlı kılmanın şairiydi.  Şiirlerini çocuklar, yetişkinler, büyük çocuklar ve çocuksu yetişkinler için yazdı. Bir işçi ailesinden gelen ozan, geçim sıkıntısı yüzünden 14 yaşında okuldan ayrılır. Kopenhag’daki çeşitli işyerlerinde çalışır. Bulaşıkçılık, hastane berberliği vb yapar. Gençlik yıllarlı yarı aç yarı tok geçer. Daha o yıllarda, benzeri binlerce yoksul ve umutsuz genç gibi tavan aralarının, Kopenhag sokaklarının, yoksullara hizmet veren aşevlerinin, yardım merkezlerinin ve polis karakollarının acımasız gerçeğini tanımış olur. Bu yılları bir anı kitabında ‘sonu olmayan, karanlık günler’ olarak tanımlar. 1915 yılında Kopenhag’da doğmuştur. Yaşamı boyu yazdıklarına ‘proleter’ bilinç egemendir.

‘Demirbaş yoksul benim

Aklım hep eskisi gibi

Küçümsenen proleter benim

Saygınlığı olmayan, ezilen

Güvenlik içinde olan, olmayan

İsyankâr olan benim

Kendine güvenen, güçlü

Sağlıklı ve boyun eğmeyen

Bir nefretle dolan benim.’

1941 yılında yazdığı Asker ya da İnsan kitabındaki şiirlerinde, kişisel sorunların yerini toplumsal sorunlar ve politik düşler almıştır. Anlamlı bir yaşamı ve insancıl değerleri, güncel yaşamla karşılaştırmaya girişir bu şiirlerde. Birlikte olmaktan, çoğunluğu oluşturmaktan alacağı gücün bilinciyle sorunların temeline iner.

‘Aradık en derin anlamını yaşamın

Üşümüş ve nasırlı ellerle sarıldık yaşama’

Danimarka’yı işgal eden Nazilere karşı savaşım günlerinde etkin görevler üstlenmiştir. 1940 -45 yılları arasında kaleme aldığı şiirlerde ve yazılarda ortak konu ‘özgürlük savaşı’dır’. Birkaç yıl sonra kaleme aldığı “Beklenti” adlı şiir kitabında, ülkesinin sınırlarını aşarak tâ Hiroşima’ya uzanır:

‘Hiroşima!

Büyük bir dram

İklim oldu bize.’

Şiirlerinde insan, yaşam, ağaç, çocuk, sevgi, gelişme ve dayanışma kavramlarını çok sık işler. Bu kavramları kimi zaman ayrı ayrı, kimi zaman da birlikte ele alır.

‘Buluşacaktır ağacın ışığı ile çocuğun inancı,

Yüreğin atışı sona ermeden.’

Halfdan Rasmussen kaleme aldığı yazılarda, kişilik ile dayanışma kavramlarını bir arada ele alır. Atom bombasını, teknolojik gelişmenin insan yaşamında yarattığı değişiklikleri anlatır. Bilimsel çalışmalarla kimi korkuların yenilebileceği inancını şiirlerine yansıtır. ‘Korku bilgisizlikse, panzehiri bilimdir’ der.

Halfdan Rasmussen, dünyaya yüreğinin penceresinden bakar. Güncel yaşamın ayrıntılarına çocuğun canlı ve meraklı gözleriyle bakmaya çalışır. Uyuyan kızının gözlerini ödünç alarak, gecenin karanlığında dünyaya bakmasını bilir.

‘Gözlerini ödünç aldım.

Sen kullanmıyordun ki onları.

Gecenin karanlığında.

Gözlerinle baktım dünyaya.’

Kişisel çözüm ve mutlulukları arama çağının geçtiğine, insan sıcağı ve dayanışmanın yaşamı anlamlı kılacağını bize öğreterek veda etti yaşama Halfdan Rasmussen

huseyin.duygu@haber.dk