🔊 Sesli dinle

Grönland’ı hedef alan istihbarat operasyonları iddiası diplomatik gerilimi tırmandırdı; Danimarka, müttefikinden şeffaflık ve saygı talep ediyor.

Savaş KARAKAPLAN
savas@haber.dk

KOPENHAG – Danimarka Dışişleri Bakanlığı, Grönland ve Danimarka’yı hedef alan yoğunlaşan ABD casusluk faaliyetlerine ilişkin haberler üzerine, ABD’nin geçici Kopenhag Büyükelçiliği Maslahatgüzarı Jennifer Hall Godfrey’i bakanlığa görüşmeye çağırdı.

Bu diplomatik adım, Wall Street Journal gazetesinin, ABD istihbarat topluluğunun, Başkan Donald Trump yönetiminin talimatıyla, Danimarka Krallığı’na bağlı özerk bir bölge olan Grönland’ı satın alma hedefini desteklemek için casusluk faaliyetlerini artırdığına dair haberinin ardından geldi.

Danimarka Dışişleri Bakanı Lars Løkke Rasmussen, Çarşamba günü çağrıyı duyurarak iddialara ilişkin endişelerini dile getirdi.

CGTN Europe ve Nordic News’e göre Rasmussen, “Bu ciddi medya haberlerini tartışmak için ABD’nin geçici Büyükelçisi’ni çağıracağız. NATO müttefikleri olarak şeffaflık ve güven bekliyoruz. Eğer doğruysa, bu eylemler kabul edilemez ve ortaklığımızı zedeler,” dedi.

Wall Street Journal’a göre, Ulusal İstihbarat Direktörü Tulsi Gabbard’ın imzaladığı gizli bir talimat, ABD istihbarat birimlerine, Grönland’ın bağımsızlık hareketi ve ABD’nin kaynak çıkarma faaliyetlerine yönelik tutumlar hakkında bilgi toplamak için uydu gözetimi, iletişim dinlemeleri ve saha ajanları kullanma emri verdi.

Operasyonun, Trump’ın Arktik’teki stratejik konumu ve mineral zenginlikleri nedeniyle Grönland’ı satın alma hedefine sempati duyan Grönland ve Danimarka’daki bireyleri tespit etmeyi amaçladığı bildirildi.

Danimarka Güvenlik ve İstihbarat Servisi (PET), resmi web sitesinde, ABD faaliyetlerinin siyasetçiler, yetkililer ve şirketleri hedef alabileceği konusunda artan bir casusluk tehdidi değerlendirdi.

Reuters’e göre, Grönland Başbakanı Múte B. Egede, casusluk iddialarını kınayarak, “Grönland’ın geleceği halkına aittir. Yabancı müdahalesi kabul edilemez,” dedi.

AP News, Grönland’ın dış ilişkileri ve savunmasını yöneten Danimarka, Trump’ın 2019’da Grönland’ı satın alma önerisini reddeden Danimarka Başbakanı Mette Frederiksen’in kararlı duruşuyla karşı karşıya kaldığını yazdı. 2025’te gerilimler, Trump’ın Grönland’ı ele geçirmek için askeri güç olasılığını dışlamaması ve gümrük vergileriyle tehdit etmesiyle tırmandı.

Casusluk iddiaları, bir dizi diplomatik gerilimin ardından geldi. Mart 2025’te, ABD Başkan Yardımcısı J.D. Vance ve eşi Usha’nın da dahil olduğu bir ABD heyetinin Grönland ziyareti, Egede ve Frederiksen’in itirazları üzerine yalnızca ABD’nin işlettiği Pituffik Uzay Üssü ile sınırlandırıldı. Frederiksen, ABD baskısını “kabul edilemez” olarak nitelendirdi.

Al Jazeera Vance’in ziyarette Danimarka’yı Grönland’ın güvenliğini Rusya ve Çin’e karşı yeterince koruyamamakla suçlaması, Rasmussen’in, “Müttefiklere böyle hitap edilmez, yanıtına yol açtı“ şekilnde duyururken. The New York Times da Danimarka, ABD baskısına karşı Arktik savunma harcamalarını 2,05 milyar dolar artırarak yanıt verdi.

Avrupa ve NATO müttefiklerinden destek arayışında olan Danimarka, 2021’de “Operation Dunhammer” skandalıyla sarsılmıştı; bu olayda Danimarka Savunma İstihbarat Servisi’nin (FE), ABD Ulusal Güvenlik Ajansı’na (NSA) Avrupa liderlerini, Almanya Şansölyesi Angela Merkel dahil, izlemede yardım ettiği ortaya çıkmıştı.

Rasmussen, diyaloğun önemini vurgulayarak, “ABD ile ittifakımıza değer veriyoruz, ancak karşılıklı saygı şart,” dedi.

Büyükelçi Godfrey ile görüşmenin yakında gerçekleşmesi bekleniyor, ancak Kopenhag’daki ABD Büyükelçiliği, soruları Dışişleri Bakanlığı’na yönlendirdi ve Bakanlık yorum yapmadı.

Çağrı, Avrupa genelinde yankı buldu; İsveç ve Norveç gibi İskandinav ülkeleri Danimarka’ya desteklerini ifade etti. Analistler, bu anlaşmazlığın NATO içinde uyumu zorlaştırabileceği uyarısında bulundu. Danimarka Güvenlik ve İstihbarat Servisi (PET), “Casusluk,” 7 Mayıs 2025’te erişildi.