Türkiye-Danimarka arasında kültür alışverişi son yıllarda daha da canlandı. Türkiye ile Danimarka arasındaki ilişkilerin gelişmesinde, her iki ülkede de sanatsal ve kültürel  etkinliklerin düzenlenmesinde iki ülke Kültür Bakanlıklarının yanısıra bireyler de katkı sağlıyorlar.

Danimarka ile Türkiye topraklarının ilişkisi ta Vikingler dönemine kadar uzanır. Vikingler 882 yılında Finlandiye ve Rusya üzerinden İstanbul’a gelmiş, bu kente Miklagaard (büyük Çiftlik) adını vermişti. Danimarka ile Anadolu arasında bilinen en eski ilişki budur.

Dünyaca ünlü Danimarkalı masal yazarı Hans Christian Andersen 1841’de İstanbul’a gelir ve bu gezisini kaleme alır. Kimi Danimarkalı eğitimcilerin ve sanat adamlarının 19. yüzyıl sonlarında İzmir ve İstanbul’da yıllarca kaldıkları biliniyor. Dilimizde kullanılan ‘daniska’ sözcüğünün bu dönemde gösteri yapmak için İstanbul’a gelen Danimarkalı genç kadınların güzelliğini anlatmak için türetildiği söyleniyor. Türkiye Cumhuriyeti`nin ilk yıllarında kimi Danimarkalı bilim adamları Türkiye’ye çağrılmıştır. 1960 ‘lı yılların sonunda Türkiyeli işçilerin Danimarka’ya gelmeleri, iki ülke arasındaki ilişkileri pek çok yönden geliştirmiştir.

Son 20 yılda çok sayıda Türk yazarı Danimarka diline kazandırıldı. Yunus Emre, Orhan Veli, Nazım Hikmet, Fazıl Hüsnü Dağlarca, Kemal Özer örnek gösterilibilir. Ayrıca Yaşar Kemal, Orhan Pamuk ve Nedim Gürsel gibi yazarlarımızın romanlarını Danca da okumak mümkün. Bu ara çeviri çalışmaları olan şairlerimiz çalışmaları süren şairlerimiz Atol Behramoğlu ve Ahmet Telli.

Bu arada çok sayıda Danimarkalı şairin şiirleri de kitap olarak Türkçe yayımlandı. Peter Poulsen, Pia Taftrup, Marianne Larsen, Henrik Nordbrandt şu anda aklıma gelenler. Şair Niels Hav’ın şiirleri de bu yılın Nisan ayında Türkçe olarak yayımlanacak. Bugün, iki ülkenin çok sayıda ozanı hem Türkiye’de hem Danimarka’da aynı sanat etkinliklerinde buluşup şiirlerini okumaktadırlar.

Kuğuların, tilkilerin, geyiklerin günümüzde özgürce dolaşabildiği kuzeyin 5,5 milyon nüfuslu ülkesi Danimarka, çok sayıda bilim ve kültür insanı yetiştirmiştir. İskandinav bilimine, kültürüne katkı sağlayan ve demokrasi savaşımı veren çok sayıda Danimarkalı aydına benzer aydınları, Türkiye’deki demokrasi savaşımı içinde görmek olasıdır.

Gittikçe demokratikleşen, toplumsallaşan ülkelerin insanları, başka halkların insanlarını, kültürel değerlerini tanımaya çalışarak, evrensel kültürlü bir dünya vatandaşı olmayı amaçlıyor. Sanatçılar da öyle. Evrenselleştikçe aydınlanacak dünya.

Ege Denizi, o sıcak yaz gecelerinde

Uykulu yüzüme,

Parçalanmış heykellerin

Alnıma kondurduğu gizli öpücüklere,

Gemici dullarının göz kapaklarını

Anımsayıveren parmak uçlarıma,

Orta Asya’da bir Roma gömütündeki

Kırılgan cam eşya  gibi

İçimde paramparça olan damarlarıma

Beni ulaştıran senin dalgalarındı.  (Henrik Nordbrandt)

 

huseyin.duygu@haber.dk