🔊 Sesli dinle

Yunanistan’ın eşsiz güzellikteki mekanlarından biridir Girit Adası. Yaz mevsiminde de, kışta da geçmeyen güzellikleridir bu adayı eşsiz kılan. Girit’in tarihi Milattan önce 2000’li yıllara kadar dayanmaktadır.

Hüseyin DUYGU
huseyin.duygu@haber.dk

Güzelliklerine güzellik katarak gelecek kuşaklara armağandır Girit. 2500 metre yüksekliğe varan dağları; inişli, çıkışlı, sessiz, sakin yolları, yeşil çamları, akasyaları, çınarları, portakalları, zeytinleriyle ile. Kekik, yasemin, nane, mimoza kokuları içinde bir yaşam adasıdır Girit. Bugün de doğal güzellikleriyle ve tarihi kültürel zenginliklerini sürdürmektedir. Girit kültürünü, Girit müziğini ve hatta Girit adasını temsil eden müzik aleti ‘lira’ (Lyra) dır. Giritliler duygularını, düşüncelerini şiirsel yolla dile getirmeye meraklı, söz ve müzik sanatına çok değer veren insanlardır.

Girit, Yunanistan’ın en büyük, Akdeniz’in beşinci büyük adasıdır. Dünyaca tanınmış bir turizm merkezidir. 300 km uzunluğundaki Girit Adası’nın hemen her noktası ilgi çeken turistik ziyaret yerleri arasındadır. Girit Yunanistan’ın 13 idari bölgesinden biridir.

Samarya, Aya İrini ve Aradena geçitleri çarpıcı doğal güzellikleridir. Temmuz ayının ilk haftasında iki Giritli arkadaşımla birlikte bir doğa harikası olan 2000 metre yükseklikteki Ahladia (Ahlat) dağının eteklerindeki Aya İrini geçidinde dört saat ben de yürüdüm.

Giritli yazarlar, modern dönem boyunca Yunan edebiyatına önemli katkılarda bulunmuşlardır. 17. Yüzyıl epik romantizmi Erotokritos’un yaratıcısı Vikentios Kornaros ve 20. yüzyılda Nikos Kazancakis önemli isimler arasındadır. Zorba romanının yazarı Kazancakis, Heraklion (Kandiye) kentinde 1883 yılında doğmuştur. Yazar, şair, siyasetçi ve filozoftur. 20. Yüzyılın en önemli Yunan felsefecisi ve kitapları yabancı dillere en çok çevrilmiş olan yazardır. Aynı ismi taşıyan kitabından uyarlanan ve 1964 yılında gösterime giren Zorba filmi ile şöhrete kavuşmuştur. 1957 yılında Almanya’da yaşama veda eden Kazancakis doğum yeri Kandiye’de toprağa verildi. Mezar taşına kendi yazdığı şu sözcükler kazıldı: ‘Hiçbir beklentim ve hiçbir korkum yok’!

2021 yılında 96 yaşında hayatını kaybeden Mikis Theodorakis, yalnız Yunanistan’da değil dünya çapında sevilen ve sayılan bir besteciydi. Aynı zamanda idealistti ve halkların barışından yanaydı. Bunu da her fırsatta müzikle ve cesur eylemleriyle gösteriyordu kendini. Mikis Theodorakis; annesinin İzmirli, babasının Giritli olmasından gurur duyuyordu. Müzik kültüründe Anadolu ve Bizans ezgilerinin büyük rol oynadığını sık sık dile getirirdi. Türk-Yunan ilişkilerinin en kötü zamanlarında Türk halkıyla yakınlaşma sürecini başlatma cesaretini ilk gösteren de Theodorakis oldu. Türkiye’de sevilen ve sayılan bir kişilik olmuştur.

1925 yılında Yunanistan’ın Sakız (Chios) Adasında doğan Theodorakis, 2021 yılında Atina’da öldü ama baba memleketi Girit’in Hanya kentine, babasının evinin olduğu Galatas semtine defnedildi. Milyonlarca insana ilham kaynağı olan besteleri ve hayatına yayılan eylemleriyle, Yunanistan’ın yakın siyasi tarihine damgasını vuran bu son devin, çınarın mezarına ben de güller bıraktım.

Girit tarihi boyunca saldırıya uğradı. Bizanlar Farslı Abbasiler, Venedikleliler, 450 yıl Girit’te kalan Osmanlılar Girit’i çok sevdiler.  1940 Mussolni, 1941’de de Hitler işgal etti Girit’i. Bundan dolayı Girit türkülerinin çoğu ağıttır!

Girit’e özgü bir yerel yönetim var bugün. Bunlar: Hanya, Resmo, Kandiye ve Laşit olarak dört bölgeye yönetimidir. Bunlar ayrıca 24 belediyeye bölünmüştür. Benim yılda en az üç kez gittiğim Hanya kenti, Kisamo (Kisamu), Apokoron, Selne (Selino), Kandanos ve Sfakia yerel yönetiminlerinden oluşur. 1898’de otonom Girit Devleti’nin kurulur, bu devlet 1910 yılında Yunanistan’a katılır.

Eleftherios Kyriakos Venizelos (1864-1936) arasında yaşamış en tanınmış Yunanlı-Giritli siyasetçidir. Barış yolunda Ortadoğu’da yeni bir döneme işaret Türk-Yunan Dostluk Antlaşmasının imzalandığı sırada 1930’da, Yunan Hükümeti’nin başbakanı olarak Mustafa Kemal Paşa’yı Nobel Barış Ödülü’ne aday göstermiştir.

Konstandinos Miçotakis 18 Ekim 1918, Hanya – 29 Mayıs 2017, Atina), Giritli tanınmış başbakan, Yunan siyasetçidir. Elefterios Venizelos’un akrabasıdır. Yunan parlamentosuna ilk defa 1946 yılında seçilmiştir. 1967 yılında askerî cunta tarafından tutuklanmış, ancak zamanın Türk Dışişleri Bakanı İhsan Sabri Çağlayangil’in yardımı ile Türkiye’ye kaçmıştır. 1974 yılında ülkesine dönene kadar Türkiye’de sürgünde yaşamıştır.

Oğlu, Kiriakos Miçotakis parlamento üyesi ve mevcut Başbakandır. Kızı, Dora Bakoyannis ise Dışişleri Bakanlığı yapmıştır.

42 yıldır Yunanistan’a gider gelirim, günlük Yunanca dilini konuşurum. Beni en çok etkiyen 1925-1994 yılları arasında yaşayan Giritli Manos Hacidakis’tir. Yunanistan’ın en önemli müzik adamlarından biri olan Hacidakis, Rebetika müziğini hak ettiği değere kazandırmiş, bu müziğin olmazsa olması olan Buzikiyi geniş kitlelere tanıtmıştır, Yunan müziğine yepyeni bir yön vermiştir. Müziğini yaptığı 80 den fazla film vardır.

Girit Adası’nın ve Yunanistan’ın mutfak kültürü bize çok benziyor. Bir lokantada menüyü elinize aldığınızda fasolokia (fasulye), dolmades (dolma), loukoumades, bourek (börek)i, bamyes, kataifi (kadayif), tzatziki (cacık) hemen gözünüze çarpacaktır. Yunanlıların bizden en büyük farkı, deniz ürünlerini çokça tüketmeleri… Bu nedenle, Yunanistan’a gittiğinizde karides veya ahtapotu benim gibi siz de yeyin, denemeden dönmeyin.

Girit’e Türkiye’den doğrudan uçak seferleri bulunmuyor. Uçakla gitmek için önce Atina’ya, oradan da Girit’e uçmak gerekiyor.

Feribotla gitmek için ise önce feribotla Marmaris’ten Rodos’a, oradan da Girit’e gitmek gerekir.

Gördüğünüz, yediğiniz, içtiğiniz her şeye, verdiğiniz paranın her kuruşuna değiyor Girit’te. Gidin, gezin ve yiyin diyorum, hiç olmazsa bir Hanya’yı görün, başka da bir şey demiyorum size.