🔊 Sesli dinle

Bilindiği gibi Kırgızistan, Orta Asya’da Kazakistan, Çin, Tacikistan ve Özbekistan ile sınırı olan karayla çevrili bir ülke, yüzde 90 Müslüman, yüzde 7 Hristiyan, yüzde 3 diğer inançlara sahip bu ülkeyi dört arkadaş Mayıs ayında gezdik.

Hüseyin DUYGU
huseyin.duygu@haber.dk

BİŞKEK – İstanbul’dan Bişkek Havalimanı’na (Manas) beş saatte uçtuk. Bişkek Havalimanı şehir merkezi arası yaklaşık 25 km.  Kırgızistan’ın başkenti Bişkek aynı zamanda ülkenin en büyük şehri. Tarihi İpek Yolu üzerinde bulunan ve zamanında dinlenme kalesi olarak kullanılan Bişkek; milli parkları, anıtları, meydanları ve müzeleri ile tarih severleri büyüler. Ala-Too Meydanı, Panfilov Parkı, Holy Resurrection Katedrali ve Ala-Arça Milli Parkı; Bişkek’in görülmesi gereken yerleri arasındadır. Biz de dört arkadaş bu yerleri görüp gezdik.

Altın, kuru baklagiller, kıymetli metal cevherleri, mineral yakıtlar, elektrik enerjisi, hurda bakır ve demir, kara yolu taşıtları için yedek parça, pamuk, plastik eşya satıyor Kırgızistan. Mineral yakıtlar, tıbbi ilaç, telefon cihazları, otomobil, demir-çelik, inşaat malzemesi, tütün, doğal gaz, motorlu taşıtları ise dışardan satın alıyor.

Kırgız mutfağında etin başrolde olduğunu önceden okumuştuk! Bişkek’te yediğimiz yemeklerin çoğunda da koyun eti ve sebze çeşitleri vardı. Ülkenin en ünlü yemeği ise koyun ya da at etiyle hazırlanan “beshbarmak”tır. Ekmek arası koyun eti olarak bilinen shashlik ve ülkeye özgü çorbalar da popüler lezzetler arasındadır, bunların da tadına zevkle baktık. Et yemeklerinin yanında ise genellikle plov (pilav) servis ediliyor. Orta Asya’ya özgü bir kültür olan kımız da denenmesi gereken lezzetler arasındadır, biz denedik. Bişkek’teki Doldoy ve Oş pazarlarının mutlaka gezilmesini tavsiye ediyorum. Doldoy Pazarı 50 bin kişinin aynı anda çalıştığı çok bir büyük bir yer!

Kırgızistan, 1991 yılında bağımsızlığını ilan ettikten sonra başkanlık sistemiyle yönetilmeye başlamıştır. Haziran 2010’da yeni anayasa kabul edilmiş ve 2011 yılında yapılan seçimlerle ülkede devlet başkanı serbest seçimlerle belirlenmiştir. Bu, Orta Asya devletleri açısından bir ilk olmuştur. Sadyr Japarov, 10 Ocak 2021’de gerçekleştirilen seçimlerin ardından ülkenin bugünkü devlet başkanı olmuştur.

Ülke ekonomisi büyük oranda madencilik, tarım, hayvancılık ve yurt dışında çalışan vatandaşların aktardığı dövizlere endekslidir. Dağlık yapısı nedeniyle ülke topraklarının tarıma elverişli kısmı %10’un altındadır. Yetiştirilen başlıca ürünler; pamuk, tütün, şeker pancarı, patates, mısır, çilek ve sebze-meyvedir. Küçük ve büyükbaş hayvancılığın yanı sıra at yetiştiriciliği ve ipek böcekçiliği, kümes hayvanı yetiştiriciliği, arıcılık ve nehir balıkçılığı da yaygın faaliyet kolları arasındadır. Tarım ve hayvancılık ülke nüfusunun yarısına istihdam sağlayan ve millî gelirin yüzde 40’ını karşılayan en önemli geçim kaynağıdır.

Türkiye ile Kırgızistan arasında tarihî, siyasi, kültürel ve toplumsal alanlarda yakın ve güçlü ilişkiler mevcuttur. Kırgızistan’ın bağımsızlığını ilk tanıyan devlet Türkiye olmuş ve büyükelçilikler 1992 yılında karşılıklı olarak faaliyetlerine başlamıştır.

Kırgızistan’da resmi dil Kırgızca olsa da özellikle kuzeyde kalan bölgelerde yaygın olarak Rusça konuşuluyor. İngilizce bilen pek fazla değil. Kırgızca da Türkçe sözcükler var, sayıları bizim gibi söylüyorlar, bir şekilde anlaşabildik.

Sadece Bişkek’i değil, Kırgızistan’ın Oş Şehri ile Tanrı Dağları ve gölleri de gezmek gerekiyor bu ülkeyi tanımak için. Beş günlük Kırgızistan gezimizde ne yazık ki çok yeri gezemedik. Bişkek’e bir saat uzaklıkta Ahiska Türklerinin yaşadığı bir köyü gezdik, bir ailenin evinde yerel yemekler yeyip, çayı küçük taslarla içtik. Kazakistan sınırı Bişkek’e arabayla bir saat. Biz de Kazakistan’a gittik ve bir sınır kasabasında dolaşıp öğlen yemeği yedik. Kazaklar ve Kırgızlar kibar insanlar. Doğayı korumuşlar, her yer yemyeşil ve ulu ağaçlarla kaplı. Sokaklar ve şehirler tertemiz, kimse yere çöp atmıyor.

Kırgızistan’ın para birimi Som, Türk lirasının üçte biri değerinde, en lüks lokantalarda bile yemekler ucuz ve bol kepçe! Geçtiğimiz Mayıs ayında gittiğimiz Kırgızistan, bozulmamış doğası, geleneksel göçebe kültürü ve misafirperver insanlarıyla bizi oldukça olumlu etkiledi. İyi ki gitmişiz Kırgızistan’a.