Dansk i Skred – Danca’da Dil Evrimi
Yazar Prof. Jørn Lund. Gads Forlag Yayınevi. 207 sayfa. 199,95 kr.
Danca da doğanın her alanında olduğu gibi bir evrim geçiriyor. Danca dili de birçok diğer dilde olduğu gibi çok çeşitli etkenlerin etkisinde son yıllarda bir yandan yeni sözcükleri, kavramları, deyimleri içine alırken öte yandan eskimiş, yıpranmış güncelliği kalmamış eski sözcükleri, deyimleri ve kavramları bünyesinden artık atmış görünüyor.
Örneğin; Smartphone ve app sözcükleri Danca sözcükler değil, ama günlük yaşamda, konuşmalarda Danca’ya artık iyice yerleşmiş çok kullanılan sözcükler. Buna karşılık gerçek bir Danca sözcük olan bødker (fıçı imalatçısı) sözcüğünün ne olduğunu bilen yok denecek kadar az. Neden? Bu meslek artık yokta ondan.
Prof. Jørn Lund Dansk i Skred adlı bu kitabında 52 ayrı alanda artık Danca’da kullanılmayan sözcüklerden, aynı şekilde artık Danca’ya mâl olmuş, iyice yerleşmiş çoğu yabancı dillerden sözcüklerden örnekler veriyor. Spor dünyasından Danca’ya artık yerleşmiş sözcüklerden küçük birkaç örnek: Spor sözcüğünün kendisi de yabancı dilden alıntıdır. Danimarka’da 1880’li yıllardan önce spor sözcüğü bilinen, kullanılan bir sözcük değildi. Fransa’da her yıl düzenlenen geleneksel bisiklet yarışına hiç kimse bisiklet yarışı demez, Tour de France der.
Ve bunun gibi bir çok alanda görülen dildeki değişiklikler. Eski ve kullanılmayanlar atılıyor. Güncel olanlar da yeni kılıklarda ve yakıştırmalarla Danca’ya giriyor. Prof. Jørn Lund bu kitabında dildeki evrimi irdelerken sadece yeni ve eski sözcüklerden değil, sözcüklerin söylenişlerinde, telaffuzlarda meydana gelmiş olan değişikliklerden de söz ediyor.
Dil, hiç kuşkusuz, bölgesel-yerel, etnik köken, inanç, eğitim, kültür yapısı v.b. gibi bir çok etkenin rol oynadığı toplumun yapısını en belirgin biçimde yansıtan bir olgu. Prof. Jørn Lund, Dansk i Skred adlı bu kitabında her türlü çevrede ve bu çevrelerin kendilerine özgü jargonlarını, dil kullanma biçimlerini eski ve yeni ile karşılaştırıyor.
Aslında bilimsel bir nitelik taşıyan bu kitap, profesörün ince mizahıyla çok kolay okunabilecek, anlaşılabilecek bir üslupla sunuluyor.
