Politikensforlag Yayınevi’nin yayımladığı, Yazar Carsten Nagel’in kaleme aldığı “Zehras Flugt” adlı öykü şimdi Türkçeye çevrildi. Yıldız Samer’in Danca’dan Türkçe’ye büyük bir ustalıkla çevirdiği öyküyü, Türkiye’de Pegasus Yayınevi “ZEHRA” adı altında yayımladı. ZEHRA kitabı Danimarka kütüphanelerine de gönderildi.
Danca adı “Zehras Flugt” olan bu çok acıklı öykünün tanıtımını 2009 yılı Şubat sayımızda yapmıştık. Carsten Nagel, Zehra’nın 1990’lı yıllardaki Balkan savaşından kaçış öyküsünü çok yalın ve adeta net tablolar çizerek ustaca bir anlatım dili kullanmıştı. İşte Yıldız Samer bu çeviriyi orijinalinden hiç sapmadan aynı ustalıkla yapmış. Kitabın Danca’sını Türkçe’ye çevirirken, Yıldız Samer’in, Zehra’nın içinde bulunduğu durumları, çeşitli ilişkileri, olayları herhangi bir anlam kaybı olmadan çeviri yapabilme becerisini gösterebildiğini rahatlıkla söyleyebiliriz. Örnek; Danca kitabın 81. sayfasında, Türkçesi’nin de 89. sayfasında Zehra’nın, bir hava durumu tasviri: “Ocak ayı mıydı, yoksa Şubat mı?1993 başı çok soğuktu. İçinde uyuduğumuz çukurluğun hemen yakınındaki patikada oturup çişimi yaptım. Parmaklarımı, ısıtmak için, çişimin altına tuttum. Onları hissetmeyi o kadar istiyordum ki. O kadar soğuktu ki çişim sert, donmuş toprağın üstündeki buzu bile eritemedi ve o da dondu.”
Bu örneği vermemin nedeni, Yıldız Samer’in orijinal tekstin özüne sadık kalması ve bir anlamda tabuları da yıkması. Bir çevirmen “çiş” yerine ahlak değerlerini çiğnememek için “idrar, küçük abdest yada başkaca bir sözcük” kullanmayı tercih edebilirdi. Ve bu çevirinin aslından taviz vermek olurdu. Başarılı bir çeviri. Bravo.
Zehra’nın üyküsüne gelince:
Bosna’da savaşın patlak verdiği yıl Zehra 12 yaşındadır. Eski Yugoslavya’daki iç savaşta Sırpların zulmüne uğramamak için Zehra, annesi, babası ve kardeşleriyle bir ormanın içlerine kaçarlar ve sonunda kendilerini bir mülteci kampında bulurlar. Ancak bu mülteci kampı Sırp birliklerine karşı dayanamaz. Zehra ve ailesi diğer Boşnaklarla birlikte trajik bir şekilde ünlü Srebreniça kampına nakledilirler. Zehra burada anne-babasını ve kardeşleriyle ilişkisini kaybeder.
Daha sonra Zehra ve diğer aile bireyleri kamptan kaçabilmeyi başarırlar ve bir şekilde Danimarka’ya ulaşırlar. Artık Zehra ve ailesi ilticacıdırlar. Zehra yaşamdan beklentileri büyük olan, atılgan genç bir kızdır. Ancak Danimarka gibi bir ülkeden iltica isteyen Zehra ve ailesinin iltica işlemleri için beklemekten başka yapabilecekleri bir şey yoktur.
Zehra’nın Kaçış kitabı bir savşın ve bir ailenin dağılmasının bir öyküsü. Hem kendi ülkelerinde hem Danimarka’da sığınmacı olmanın dramatik öyküsü.
Otantik öykünün kahramanı Zehra, derin düşünceli, küçük yaşta başına gelenlerin pişirdiği dirayetli bir genç kızdır ve olayların sürecinde olgunlaşan bir kadın olmuştur. Danimarka’da kendi ülkesinden gelen Milo’ya aşık olur. Bu aşk sürprizlerle doludur.
Zehra ve ailesinin Danimarka’dan iltica hakkı almaları, mülteci olmaları kolay olmamıştır. Bu süreç içinde Zehra’nın kafası savaşla, aşkla, yaşamın getirdiği acı ve tatlı olaylarla, din ile milliyetçilikle meşguldür.
Kitabın yazarı Carsten Nagel, savaş geçirmiş, işkence görmüş travma geçiren mültecilerin tedavileri için çalışan bir psikolog. Bu nedenle bu kitap ve öykü bir yazarın sadece hayal gücüyle yazılmış bir kitap değil. Gerçekleri yansıtan bir kitap. Kendisi mülteci olmayan okuyucuyu bir mültecinin dünyasına sokan, sade bir dil kullanılarak çok karmaşık konuları basit olaylarmış gibi sunan bir kitap.
ZEHRA – Zehras flugt – Öykü Yazar Carsten Nagel. Danca’dan Türkçe’ye çeviren Yıldız Samer. Pegasus Yayınevi. 608 sayfa.
