🔊 Sesli dinle

Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis ile Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan arasında Ankara’daki ortak basın toplantısında Hamas konusunda görüş ayrılığı gündeme geldi. Ankara ile Atina’nın pozitif bir gündeme odaklandığını ve görüş ayrılıklarına rağmen diyalog kanallarını açık tuttuğunu belirten Cumhurbaşkanı Erdoğan, iki ülkenin ikili ticaretini 6 milyar dolardan 10 milyar dolara çıkarma hedefine ulaşmak için çalıştığını söyledi.

Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis’in bir günlük Ankara resmi ziyareti ardından Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis ortak basın toplantısında konuştu.

Toplantıda konuşan Miçotakis, “Görüş farklılıklarımıza rağmen, kazan-kazan iş birliğine açık olduğumuzu kanıtladık.” ifadesini kullandı.

Bir araya gelmelerinin, son 10 ayda yapılan dördüncü toplantı olduğunu belirten Miçotakis, “Bu görüşmelerin sayısı şunu gösteriyor; iki komşu olarak aramızdaki anlayış ve ilişki ortamı devamlı daha olumlu bir şekilde gelişiyor. Bu pozitif ilişkiler çok olumlu bir günlük yaşamı gerçekleştirmemize yardımcı oluyor” dedi.

Miçotakis, Atina’da düzenlenen 5. Yüksek Düzeyli İşbirliği Konseyi (YDİK) toplantısı ve imzalanan mutabakat zaptının ardından bu olumlu gelişmeleri devam ettirmeye kararlılıklarını gösterdiklerini aktardı.

Hamas konusunda görüş ayrılıkları damgasını vurdu

Miçotakis Hamas için “terör örgütü” derken, Erdoğan ise birden fazla kez buna katılmadığını söyledi, Hamas’ı “direniş örgütü” olarak tanımladı ve Türkiye’de 1000’e yakın Hamas mensubunun tedavi gördüğünü ifade etti.

Erdoğan, görüşmelerde “Gazze’deki soykırım başta olmak üzere bölgesel konular konusunda fikir teatisinde bulunduk” dedi ve Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nun Güvenlik Konseyi’ne yaptığı Filistin’i üye devlet olarak kabul etme çağrısını hatırlattı.

Yunanistan’ın bu çağrıya destek veren 143 üye ülke arasında olmasından memnuniyet duyduğunu belirten Erdoğan, Miçotakis yönetimine Filistinliler adına teşekkür etti.

Miçotakis ise Erdoğan’ın bu sözlerinin ardından “Türkiye ile özellikle Orta Doğu konusunda bazı görüş ayrılıkları söz konusu” dedi. Yunan lider, Hamas’ın 7 Ekim’deki saldırılarını anımsatarak, İsrail’in bir terör saldırısı üzerine Gazze bölgesine girdiğini söyledi ve şöyle devam etti:

“Terör örgütü olarak kabul ettiğimiz Hamas’ı Türkiye’nin değişik bir yaklaşımla, değişik bir nitelemeyle gördüğünü biliyoruz. Ancak bölgede akan kanın durdurulması konusunda ikimizi de hemfikiriz. Gazze’deki sivil insanların korunması gerektiği konusunda hemfikiriz.”

Miçotakis, İsrail’in Refah’a yönelik kara harekatını da “kabul edilemez” olarak niteledi.

Erdoğan ise “Mutabık kalmadığımız önemli bir konu var. O da ben Hamas’ı terör örgütü olarak görmüyorum” dedi ve örgütü şu sözlerle tanımladı:

“Hamas, 1947’den itibaren toprakları işgal edilmiş, bu işgal ardından da topraklarını koruma altına alan bir direniş örgütüdür ve bu direniş örgütü İsrail’in acımasız 45 bini bulan insan kaybına karşı oraları koruma mücadelesi veren direniş örgütü durumundadır.”

Miçotakis’e seslenen Erdoğan, “40 binden fazla insanını kaybetmiş Hamas’a terör örgütü dersek bu acımasız bir yaklaşım olur” dedi.

Yunanistan’ın BM’deki oylamada takındığı tavra değinen Erdoğan, “Bunlara karşı sizlerin de nitekim BM’de sizler de olumlu oy vermek suretiyle bu acımasızlığa katılmadınız. Ortak olmadınız. Ama şimdi orada terör örgütü olmadığını sizler de ortaya koydunuz. Ama şimdi burada terör örgütü derseniz buna üzülürüz” diye devam etti.

Erdoğan, Türkiye’de 1000’i aşkın Hamas üyesinin tedavi gördüğünü vurguladı.

Miçotakis ise toplantıda Erdoğan’a ikinci kez yanıt verdi ve şunları söyledi:

“İsterseniz bu konuda mutabık kalmadığımız için aramızda mutabık kalalım. Ancak hemen bir ateşkes anlaşma imzalanması konusunda mutabık olduğumuzu söyleyebiliriz. Çünkü Filistinli halk bu acımasız politikaların kurbanıdır” dedi.

Erdoğan da Miçotakis’e “Sağol” diyerek karşılık verdi.

Reuters’a konuşan ismini vermek istemeyen bir Türk yetkili, Erdoğan’ın “yanlış ifade ettiğini” ve 1000 Hamas üyesinin değil 1000 Gazzelinin Türkiye’de tedavi edildiğini kastettiğini söyledi. Türkiye, İsrail saldırılarının ardından Gazze’den bazı hasta ve yaralıları, refakatçileriyle Türkiye’ye nakletmişti.

Ancak İletişim Başkanlığı da Erdoğan’ın sözlerini herhangi bir düzeltme olmaksızın yayımladı: “…Ülkemde şu an bini aşkın Hamas’ın mensupları hastanelerimizde hepsi tedavi altında…”.

Görüşmede öne çıkan başlıklar

Miçotakis’in temasları, Erdoğan’ın 7 Aralık’ta Atina ziyareti nin bir devamı olarak değerlendiriliyor.

Nitekim Erdoğan, Yunan liderin ziyaretini “samimi bir görüşme” olarak nitelendirdi.

Basın açıklamasına Hamas konusundaki görüş ayrılıkları damgasını vursa da, iki liderin diğer konulardaki ılımlı mesajları dikkat çekti.

Basın toplantısında iki lider, ekonomi, Kıbrıs, Kariye Camii, Türkiye’nin AB’ye katılımı, azınlık hakları, afet ve acil durum yönetimi, turizm, düzensiz göç gibi konu başlıklarını konuştuklarını ve bu konularda yol kat ettiklerini söyledi.

• “Türkiye-Yunanistan arasındaki işbirliği ruhunun güçlenmesinin hem her iki ülke hem de bölge için hayırlı olacağı inancındayız” diyen Erdoğan’ın konuşmasından öne çıkanlar şöyle oldu:
• “Geçtiğimiz yıl 6 milyar dolar gerçekleşen ikili ticaretimizi 10 milyar dolara çıkarma hedefiyle çalışıyoruz.
• “FETÖ, PKK, DHKP-C gibi terör örgütleri gündemimizdeydi. Yunanistan’la terör örgütleriyle mücadele anlayışımız giderek güçleniyor.
• “Yunanistan’daki Türk azınlık ve soydaşlarımızın haklarına katkı sağlamasını bekliyoruz. Kıbrıs sorununun adil ve kalıcı çözüme kavuşturulması mühimdir.
• “Kariye Camimizi 2020’de aldığımız karar sonrasında titiz restorasyon sonucu yeniden ibadete ve ziyarete açtık. UNESCO kültür varlığı olan her bir eserin korunmasında tüm insanlığın istifadesine sunulmasına önem veriyoruz. Kariye Camii de herkesin ziyaretine açıktır.”

Miçotakis’in konuşmasından öne çıkanlar da şöyleydi:

• “Atina’da gerçekleştirilmiş 5. toplantısından ve imzalanan mutabakat zaptı ardından bu olumlu gelişmeleri devam ettirmeye kararlı olduğumuzu gösterdik.
• “Tabii ki bu sonuçları kazan kazan zemininde elde etmiş bulunuyoruz. Mesela ekonomi, yani yatırımlar artmıştır ve ekonomik anlamda işbirliği, ticaret işbirliği hacmi gün be gün gelişmektedir.
• “Yunanistan var olan zorluklara rağmen Türkiye’nin AB ortaklık sürecine destek vermeye devam etmektedir.
• “Sivil koruma konularında işbirliğimizi daha da geliştireceğimiz konusunda mutabık kaldık. İklim değişikliği, deprem coğrafyaları içinde yer almamız bizi mutlaka afet ve acil durum yönetimi konusunda işbirliğine götürüyor.”
• “Aynı zamanda düzensiz göç meselesine değinme fırsatımız oldu. Ümitsiz insanların acısını istismarını yapan insan tacirlerini durdurmak için sarf ettiğimiz çabalar olumlu sonuçlar vermeye başladı. Türkiye bu konuda çok kararlı. Çok pozitif katkıda bulundu.
• “Avrupa kararları ışığında da Türkiye’nin Avrupa fonlarından bu konuda faydalanabilmesi için çalışıyoruz.”

Pozitif gündem vurgusu

Miçotakis Türk basınına, Erdoğan da Yunan basınına verdikleri ve aynı gün yayımlanan geniş röportajlarda, ilişkilerde başlayan yeni döneme atıfta bulunmuşlardı.

Yunan Başbakanı verdiği röportajda, “Yunan-Türk ilişkileri karmaşıktır, ve tarih ve duygularla doludur. Bu asla değişmeyecek. Değiştirebileceğimiz şey bakış açısıdır: İmkansız bir bulmacayı görmek yerine, pozitif bir gündem geliştirmeye odaklanmalı ve iki ülke ve halkları arasında işbirliği aramalıyız” ifadelerini kullandı.

Erdoğan da Miçotakis ile iyi bir uyum sağladığını, 7 Aralık ziyaretinde sağlanan başarının Ankara’da devam ettirilmesine çalışacaklarını kaydetti.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, yapılacak görüşmelerin amacını anlatırken de “Hedef basit; sorunları çözerek dostluğumuzu pekiştirmek, ikili ilişiklerimizin seviyesini tarihte görülmemiş düzeye çıkarmaktır. Bunun için Türkiye olarak son dönemde samimi ve etkin adımlar attık ve buna da devam etmek niyetindeyiz” diye konuştu.

Ege’de deniz parkı ve Kariye Camii sorunu

Liderler, olumlu mesajların yanı sıra son dönemde kendilerini rahatsız eden gelişmeleri kamuoyunun gündemine getirmekten çekinmediler.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Yunanistan’ın Ege Denizi’nde kurmayı planladığı deniz parkını gündeme getirirken, Atina’nın “ben yaptım oldu” anlayışından uzak durması gerektiğini kaydetti.

Erdoğan, “Türkiye olarak çevre konusunda ne kadar hassas olduğumuz herkesin malumudur. Fakat bunun kullanışlı bir paravan olarak görülmesi ve başka tartışmalı durumların onun arkasında bir şekilde gizlenmeye çalışılması doğru olmaz” ifadelerini kullandı.

Yunanistan Başbakanı Miçotakis’in gündeminde ise Kariye Camii’nin açılması vardı:

“Türk yetkililerin Bizans İmparatorluğu’na ait Kariye Manastırı’nı cami olarak kullanmaya yönelik son kararı ve Ayasofya ile ilgili eski karar beni büyük hayal kırıklığına uğrattı. Bu kararlar, anıtların ekümenik karakterine ve karşılıklı anlayışı geliştirmeye yönelik ortak çabalarımıza aykırıdır.”

Ancak diplomatik kaynaklar, bu iki sorunun taraflar arasındaki genel olumlu havanın değişmesine neden olmayacağını, diyalog çerçevesinde konuların görüşülmeye devam edeceğinin altını çizdiler.

Ege ve Akdeniz sorunları

Liderlerin ziyaret öncesi verdikleri mesajlar, Doğu Akdeniz ve Ege’den kaynaklanan sorunların çözümü konusunda Ankara temasları sırasında önemli bir ilerleme olmayacağının işaretini vermesi açısından önemliydi.

Her iki lider de deniz yetki alanlarının sınırlandırılması başta olmak üzere tartışmalı konularda pozisyonlarının değişmediğini kayda geçirdiler ancak bunların gerilimle değil, diyalog ve uluslararası hukuka uygunluk ilkesiyle ele alınması gerekliliğini vurguladılar.

Türk ve Yunan savunma ve dışişleri bakanlıklarından oluşan heyetler, Nisan ayında bu konuda kapsamlı görüşmeler yapmışlar ve üzerinde uzlaşılan adımların liderlerin onayına bırakılması kararını almışlardı.

Türkiye ve Yunanistan en son 2019-2020 döneminde enerji kaynakları açısından potansiyel zenginliği bulunan Doğu Akdeniz’de egemenlik sınırları nedeniyle büyük bir gerilim yaşamışlar ve ilişkilerde büyük bir tahribata yol açmışlardı. Konu, Türkiye-AB ilişkilerine de yansımış ve Brüksel’in yaptırım uygulamasına neden olmuştu.

Kaynak: AA, BBC Türkçe, Euronews Türkçe