🔊 Sesli dinle

Türkiye, Danimarka’nın başkenti Kopenhag’daki Ny Carlsberg Glyptotek sanat müzesinde sergilenen ilk Afrika kökenli Roma İmparatoru Septimius Severus’un bronz heykelinin başını geri istiyor. Danimarka ise Türkiye’nin iade talebine şimdilik pek sıcak bakmıyor.

Meral ALTINDAL
meral@haber.dk

KOPENHAG – Türkiye, Danimarka’nın başkenti Kopenhag’daki Ny Carlsberg Glyptotek sanat müzesinde sergilenen Roma İmparatoru Septimius Severus’un gerçek boyuttaki bronz heykelinin başının geri iade edilmesini talep etti.

Ancak Danimarka, Severus’un kafasının iade edilmesine pek yanaşmıyor. Gövdesi ABD’den getirilen İmparator Severus’un başının Danimarka tarafından Türkiye’ye iade edilmemesi, iki ülke arasında tartışma konusu olmaya başladı.

Bir ülkeden yasa dışı olarak getirilen ya da çalınan kültürel malların iade edilmesi gerektiğini öngören UNESCO sözleşmesine 1970 yılında imza atan Danimarka’da sözkonusu heykelin kafasının Türkiye’ye iade edilmemesi yönünde çatlak sesler çıkmaya başladı.

Ülkenin günlük gazetelerinden Berlingske’de bu konuyla ilgili bir yorum yazan Danimarkalı hukuk profesörü Emeritus Ditlev Tamm, “İmparator Septimius Severus, Glyptotek’teki diğer imparator meslektaşları ile olmaktan memnun ve Türkiye hasreti çekmiyor. Türkiye ise, bir Roma imparatorunun başını Glyptotek’ten geri almak istiyor, ancak bu talebe uyulmamalı” diyor. Ditlev Tamm yazısında, “Türk fatihleri kalan nüfusu öldürdü veya köle olarak sattı ve Roma kültürünün izlerini yok etti” diyerek Türk büyükelçisinin Glyptotek’ten bir Roma heykeli iade talebinden şüphe duyduğunu öne sürüyor.

Glyptotek Müzesi koleksiyon direktörü Rune Frederiksen: “Başın bu gövdeye ait olduğu kesin değil”

Glyptotek Müzesi koleksiyon direktörü Rune Frederiksen de Fransız haber ajansı AFP’ye verdiği demeçte, “Bu iki şeyin birbirine ait olduğuna ikna olmuş değiliz. Mevcut belgeler (kanıtlar) çok güçlü değil, gövde ve başın kırıklarını karşılaştırmamız gerekiyor” sözleriyle Ankara’nın talebine olumlu dönüş yapmayacaklarının sinyallerini verdi.

Euornews Türkçe’ye göre, Severus’un gövdesi ve başından oluşan iki bronz parça bir sergi için daha önce bir araya getirilmiş. Frederiksen’e göre, bu bir araya getirme, iki parçanın birlikte olmaları gerektiğini kesin olarak kanıtlamıyor.

Müze yetkilisi, “Birbirlerine ait olmadıklarını söylemiyorum. Sadece 25-30 yıl önce katalogları yazdığımız zamanki kadar emin olmadığımızı söylüyorum” ifadesini kullandı.

Danimarka müze koleksiyonlarını içeren kataloglar, “kompozisyon ya da yapı açısından baş ve gövdenin aynı heykele ait olmasını engelleyen hiçbir durum olmadığını” ortaya koyuyor.

M.S. 145 – 211 yılları arasında yaşamış olan Roma İmparatoru Severus’un heykelinin gövdesi, toplam 12 eser ile birlikte geçtiğimiz Mart ayında ABD’den getirilmişti. Heykel halihazırda Antalya Müzesi’nde bulunuyor. Türkiye, tarihi eserin bütünlüğünün sağlanması için heykelin başının da iadesini talep ediyor.

Türk yetkililer, eksik başın Danimarka’nın başkentinde olduğunu ve 50 yılı aşkın bir süredir Kopenhag’daki Ny Carlsberg Glyptotek Müzesi’nde sergilendiğini belirtiyor.

Türk yetkililer başın kökeninin tartışmalı olmadığının altını çiziyor ve baş ve gövdenin ölçümlerini yapan Türk arkeolog Jale İnan’ın çalışmalarına atıfta bulunuyor ve “Bronz heykel Likya antik kenti Boubon’dan geliyor. Türkiye’den gelen tüm objeler gibi bunun da iadesini istiyoruz”diyor.

Türkiye’nin Kopenhag Büyükelçiliği’nden bir yetkili ise, Gylptotek ile görüşmelerin başladığını belirtiyor. Yetkili, Danimarka müzelerindeki iadesi ile ilgili taleplerin Danimarka meclisinde Kültür İşleri Komitesinde, bu alanlardaki uzmanların katılımıyla sonbahar aylarında ele alınacağını öngördüklerini söylüyor. Yetkili, prosedürün başlatıldığını ifade ederek, “İade talebimizi dile getirdik, süreç devam ediyor, ama zaman alacak” diyor.

New York Metropolitan Müzesi’nde sergilenen Türkiye’nin ödünç verdiği heykelin Burdur’daki Boubon Antik Kenti’nde 1960’lı yıllarda yapılan kaçak kazı sırasında bulunduğu ve yurt dışına kaçırıldığına inanılıyor.

Yine 1979 yılında eski bir müze küratörü, yaptığı değerlendirmede, 1970’te nereden geldiğine dair herhangi bir bilgi olmadan satın alınan başın, özel bir Amerikan koleksiyonundaki başı kesilmiş bir heykele ait olduğu tahmininde bulunmuştu.

Bugünkü Libya sınırı içinde olan Leptis Magna’da doğan ve ilk Afrikalı Roma imparatoru olan Lucius Septimius Severus M.S 193-211 yılları arasında imparatorluk yaptı. 208 yılında bazı İngiliz adalarının fethi için İngiltere’ye giden Severus üç yıl sonra yakalandığı bir hastalıktan York’ta öldü. Roma askerlerinin durumlarının iyileştirme yapan Severus, askerlerin ücretlerini artıran ve askerlerinin evlenmelerine izin veren bir imparator olarak da bilinir.