🔊 Sesli dinle

Güney Kafkasya’da yer alan 10 milyon nüfuslu bir Avrasya ülkesi olan Azerbaycan, üniter bir anayasal cumhuriyettir.

Hüseyin DUYGU
huseyin.duygu@haber.dk

Azerbaycan, Güney Kafkasya’da yer alan 10 milyon nüfuslu bir Avrasya ülkesidir. Azerbaycan, üniter bir anayasal cumhuriyettir. Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasası’nda resmî din yoktur ve ülkedeki tüm ana siyasi güçler laik milliyetçidir. Ancak halkın çoğunluğu ve kimi muhalefet güçleri Şii İslam inancına sahiptir. Eski Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev’in oğlu İlham Aliyev babasının yerini aldı ve 2003’ten beri devlet başkanı olarak iktidarda.

Biz dört arkadaş Haziran ayının son günlerinde başkent Bakü ve çevresini gezip gördük. Genelde güzel izlenim ve anılarla döndük Türkiye’ye.

İlk gün Bakü’nün ‘İçeri Şehir’ mahallesini gezdik, Hazar Denizi manzaralı restoranda yemek yedik. Burası Bakü’nün kalbi konumunda, etrafı surlarla kaplı, birçok eski ev ve tarihi yapıyı bünyesinde barındıran, UNESCO Dünya Miras Listesi’nde bulunan bölgeye verilen ad. Bir nevi korunmuş açık hava müzesi gibi. İçerisinde hala mahalle kültüründe yaşayan insanları bulmanız mümkün. Daracık sokaklarda gezebilir, müzeleri ziyaret edebilir ve yerel restoran/kafelerde damak tadınıza göre birçok şeyi bulabilirsiniz.

Akşam Hazar Denizi’nin Bakü kıyısında yürüyüş yaptık. Hava kararınca ilk göze çarpan ‘Alev Kuleleri’. Sadece Bakü’nün değil, Azerbaycan temalı tüm nesneleri süsleyen bu kuleler ülkenin adeta simge yapısı konumunda.

En önemli zenginliklerinden biri olan petrol ve doğalgaz alevlerinden ilham alınarak yapımına başlanan bu gökdelenler, 2012 yılında tamamlanmış olup, otel, ofis ve rezidans olarak hizmet vermektedir. Yüksekliği 190 metre olan bu kuleleri neredeyse şehrin her tarafından görmek mümkün.

Haydar Aliyev Kültür Merkezi de Bakü’yü süslüyor. İnsana gerçek üstü bir dünyada olma hissi yaratan, mimari şaheser! Mimarisi, Azerbaycan mitolojisinde yer alan Hazar Denizi’nin yükselişini yansıtan merkez içerisinde, konser salonu, konferans salonu, kütüphane, müze, sanat galerileri bulunmakta. Geçmişten günümüze Azerbaycan kültürüne ait sayısız eseri bir arada görme olanağı sağlıyor.

Azerbaycan Yazarlar Birliği’ni Bakü’deki tarihi binasında ziyaret ettik. Önce 86 yaşındaki başkan Anar Rızayev’e bir merhaba dedik. Bizi, Azerbaycan Yazarlar Birliği Genel Sekreteri Salim Babullaoğlu karşıladı.

Yazarlar Birliği 13 Haziran 1934’te Azeri yazarların Bakü’de toplandıkları kurultayında kurulmuş. Salim Babullaoğlu beş katlı tarihi binayı gezdirip çeşitli bilgiler verdi bize. Başkan Anar Rızayav’in bu binada Nazım Hikmet’le, Aziz Nesin’le görüştüğünü de söyledi.

Salim Babullaoğlu Azerbaycan’da tanınan şair ve yazar. Nazım Hikmet’in büyük bir şair ve Türkiye’nin yurdışındaki en etkili edebiyat insanı olduğu görüşünde. Türk edebiyatını Azerbaycanlıların çok iyi tanıdıklarını, ama Türklerin Azerbaycan edebiyatını pek bilmediklerinin altını çizdi. Yaklaşık 30 kez Türkiye’ye yaptığı ziyaretlerden bu izlenime varmış.

Rusçayı daha beş yaşındayken öğrenmiş. Azerbaycan dilinde ve Rusça konuşup yazıyor. Salim Babullaoğlu, akşam saatlerinde bizi yazarların gittiği bir restorana davet etti. Burada Azerbaycan yemekleri yeyip yerel votka içtik. Bu restoranda birkaç yıl önce Orhan Pamuk’la da yemek yediğini bize ayrıca söyledi. Bu konukseverlik ve sıcak ilgi bizi çok sevindirdi.

Gezimizin üçüncü gününde Bakü’den 70 km uzaklaşarak, doğal birer anıt statüsünde olan volkanların oluşturduğu bir minyatür yanardağ artığı çamur gölüne gittik. Tepelerinde oluşan havuzlarda kaynayan çamur bu gölüne ayaklarımızı soktuk. Dünyada bulunan bu çamur volkanlarının üçte biri Azerbaycan’da bulunuyormuş.

Bakü şehri ve çevresinde petrol kuyularını doya doya gördük. Azerbaycan’da bir kazı yaptığınızda karşınıza petrol çıkması su çıkmasından daha olasıymış. Siyah altın adını verdikleri petrol, dev pompalar ile sürekli çıkartılmakta. İlgi çekici bu pompaları yakından ve bu kadar fazlasını bir arada görebileceğiniz dünyadaki nadir yerlerden biri de Bakü. Bu petrol sondaj sahalarını şehrin hemen yakınında kolayca bulabilir ve harika fotoğraflarını çekebilirsiniz.

Zerdüştler’e ait ‘Ateşgah’ tapınağını da ziyaret ettik. Dünyada bulunan 3 Mecusi (ateşe tapan, Zerdüştçülük dini mensubu) tapınağından birisi burası. Tarihi yaklaşık 4000 yıl öncesine dayanan bu ibadet yeri Bakü’ye yarım saat mesafede. Ortasında sürekli yanan bir ateş ve bunu çevreleyen, zamanında Zerdüştler’in ibadet için kullandıkları hücreleri var.

Bakü dışındaki gezimizin son durağı ‘Yanardağ’ oldu. Azerbaycan’ın neden “Ateşler Ülkesi” adını aldığını merak ediyorsanız burayı ziyaret edebilirsiniz. Yeraltından sızan doğalgazın yüz yıllardır yanması ile oluşmuş bir doğa harikası. Alevlerin asla sönmediği, adeta sürekli yanan ocak görünümünde bir yer. Müze olarak hizmete açılan Yanardağ’a Bakü’ye yarım saat uzaklıkta.

Bakü gezimizin son gününde Azerbaycan’ın “Savaş Ganimetleri Müzesi”ni gezdik. Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de 5 hektarlık alana kurulan “Savaş Ganimetleri Müzesi”nde, Karabağ Savaşı’nda Ermenistan ordusundan ele geçirilen silah ve zırhlı araçların bir kısmı sergileniyor.

Azerbaycan, Batı Asya ile Doğu Avrupa’nın kesişim noktası olan bir Kafkasya ülkesidir. Başkenti Bakü olan Azerbaycan aynı zamanda 59 eyalete ve 75 şehre sahiptir. Bilindiği gibi  2020 yılında gerçekleşen çatışma sonrasında Dağlık Karabağ ve 7 bölge yeniden Azerbaycan yönetimi altına girdi.

Kültürel açıdan’ da çok büyük zenginliklere sahip olan Azerbaycan da ana dil Türkçemize çok benzeyen Azerbaycan Türkçesidir diyebiliriz, ama ülkenin neredeyse çeyrek nüfusu Rusça konuşmaktadır bu sebeple ülkede asli olarak iki dil konuşulmaktadır. Eğitim sistemin çok güçlü olduğu kanısına vardık bu gezimizde.

Azerbaycan, zengin kültürel mirasa sahiptir. Sanatın her alanına ve yazarlara önem veriyor. Müslümanların çoğunlukta olduğu ülkeler arasında opera, tiyatro gibi sahne sanatlarını barındıran ilk ülke olma özelliğini taşıyor.

Resmi verilere göre yaklaşık 2,5 milyonluk bir nüfusa sahip olan başkent Bakü, ülkenin aynı zamanda en büyük şehri ve hem Azerbaycan’ın hem de tüm Kafkasların en büyük limanı konumundadır. İzmir ile kardeş şehir olan Bakü, Azerbaycan’ın kültür ve finans merkezi olup, başta Devlet Petrol Şirketi SOCAR olmak üzere ülkenin tüm büyük firmalarının merkezleri bu şehirdedir.

Türkiye’yi ve Türkleri seven Bakü’yü biz gördük, sıra sizde!